woensdag 5 november Meppeler Courant
Natuurfotograaf Machiel de Vos bevlogen over zijn passie
HAVELTE – Hij probeert met verve het natuurgebied bij zijn woonplaats neer te zetten als Havelterzand, een gebied met bijzondere natuurlijke kenmerken. Om datzelfde gebied onder de aandacht te brengen, wil hij zelfs een speciale website maken, een site met veel informatie en vooral veel foto’s van het natuurgebied. Je bent natuurfotograaf of niet.
De 72-jarige Machiel de Vos uit Havelte spreekt het liefst van Havelterzand, net zoals namen als het Dwingelderveld en het Drents-Friese Wold lekker in het gehoor liggen. Het gebied staat momenteel beter bekend als Havelte-Oost, omdat er maanden gewerkt is aan een integraal plan. Vorige week werd het gepresenteerd en Machiel is er bijzonder content mee. ‘Hier is duidelijk gekeken naar allerlei soorten plannen, een knappe visie’, becommentarieert hij.
De Havelter groeide op in Steenwijk en maakte al snel kennis met de natuurpracht van die omgeving: de Kop van Overijssel, maar ook Zuidwest-Drenthe spraken hem zeer aan. ‘Toen zag ik al vroeg de kemphaantjes in Nijeveen en de korhoenders hier in Havelte. Die liepen hier rond aan de voet van de Havelterberg. Daar gingen we ‘s morgens vroeg naartoe en dan kropen we op onze buik. Je zag dan die blazende hanen.’ Het was in de vijftiger jaren toen Machiel nota bene als 18-jarige mede-oprichter werd van de Noordwesthoek, de natuurvereniging in Steenwijk die nog steeds activiteiten organiseert. ‘Die interesse kwam deels door mijn vader, die visserman was en me geprobeerd heeft wat bij ter brengen. Mijn oom nam me mee het veld in, naar de Wapserveense Aa. Daar zaten toen volop vogels, nu tref je er de agrarische steppes aan, ontstaan door natuurmaatschappelijke ontwikkelingen.’
Civiele techniek
In 1961 trouwden Machiel en Klaske in Vledder en vertrokken ze naar Leusden. Machiel werkte voor een ingenieursbureau in de civiele techniek. Op de kop af veertig jaar na hun trouwerij schreven ze zich weer in, nu in Havelte. ‘Deze streek heeft me altijd getrokken, rijk aan natuur en rustiger dan in het westen.’ Het bleek goed te zijn dat de Havelter een mooie hobby had naast zijn werk, eentje zelfs die de civiele techniek langzaam overvleugelde. ‘Ik ben altijd wel met fotografie bezig geweest. Eén van de drijfveren was dat we vlakbij Oostelijk Flevoland woonden. Daar waren ten tijde van de drooglegging erg veel vogels, ik heb me toen ook meer op de vogelfotografie toegelegd.’
Het Natuurfotografengilde werd opgericht, min of meer als reactie op de kritiek in de pers dat natuurfotografen de natuur verstoorden. Machiel de Vos wist wel beter: ‘de echte natuurfotograaf deed dat niet.’ Langzaam maar zeker viel de balans tussen de civiele techniek en de fotografie uit in het voordeel van de hobby. Machiel de Vos werd freelance natuurfotograaf, naast zijn eigenlijke werk, en steeds vaker kreeg de fotografie voorrang. ‘Eerst leverde ik vooral uit stock, later kreeg ik veel opdrachten van allerlei redacties.’ Hij somt de bladen op waar zijn foto’s in stonden en vervolgens de landen en gebieden waar hij samen met Klaske vertoefde. De halve wereld werd door hem vastgelegd. ‘Ik heb inderdaad veel van de wereld gezien. Ik heb de meest extreme gebieden van de wereld opgezocht, van woestijnen tot polen. Dat extreme heeft altijd iets aantrekkelijks. In een zandbak als de woestijn zit toch veel leven. Dat zie je alleen niet overdag. Verder doe je veel kennis op en leer je ook een soort bescheidenheid kennen. Je komt met een verscheidenheid aan mensen in aanraking en daardoor leer je te relativeren.’
Nabewerking
Machiel de Vos is autodidact, leerde zichzelf fotograferen. Nog maar twee jaar werkt hij op de digitale wijze, daarvoor maakte hij altijd dia’s. ‘Ik heb er geen spijt van dat ik laat ben overgestapt, overal zitten plussen en minnen aan. Wat bijvoorbeeld tegenvalt is dat je relatief meer tijd kwijt bent aan de nabewerking en archivering. Veel werk gebeurt achter de computer, waar je vroeger de dia’s op de lichtbak legde om series uit te zoeken.’ Het is hem ook gebleken dat dezelfde foto meerdere maken bewerkt moet worden. ‘Voor een boek heb je 300 dpi nodig, voor gebruik van een beamer maar 72. Je maakte vroeger ook minder foto’s, je had meer de druk vanwege dat filmpje. Een keer drukken, dan moest het goed zijn en dat was het ook. Nu maak je veel meer foto’s.’
De fotografie was en is een goede compensatie voor de werkdruk bij het ingenieursbureau gebleken. Het leidde tot enkele boeken, waaronder eentje over de provincie Utrecht met niet alleen natuur, maar ook cultuur. De kalender voor Natuurmonumenten in 1991 was ook een hoogtepunt.
Het Havelterzand is voor Machiel de Vos een project geworden, dat hij ook had ingediend bij de commissie die gaat over Westerveld als culturele gemeente van Drenthe, Duusternis en Laokeblad. De website haalde de schifting niet, geen probleem, maar Machiel heeft nog steeds hoop dat er nog wat geld over is om deze site in de lucht te krijgen. De kaart van het gebied komt op tafel met een cirkel tussen Wapserveense Aa en het beekdal van de Oude Vaart. Daar middenin ligt wat hij Havelterzand noemt, wat hem betreft ooit nog eens het derde nationale park in de gemeente. ‘Ik besloot er geen boek over te maken, maar een website.
Wat ik hier tegenkwam…… ‘ Hij valt even stil. ‘Men loopt hier niet voorop met te zeggen dat ze trots zijn op dit gebied. De politiek niet en de gemeente niet. Ik wil mijn steentje er aan bijdragen, ik wil met mijn foto’s laten zien hoe mooi het is. Een stukje bewustwording van de streek.’
Het geheim van Havelterzand is de invloed van de stuwwal op de hele omgeving. Keileem houdt het water vast, zelfs op de Havelterberg. Machiel de Vos vond ‘geheimen’ als de rupsendoder, een paddenstoel die groeit op een rupsenpop die in de grond zit. ‘Ik let goed op paddenstoelen, geef mijn ogen goed de kost. Een van mijn beste vrienden is mycoloog en daar bewaar ik wel eens wat sporen voor. Ik heb er wel een zintuig voor gekregen of iets bijzonder is of niet. In het waterwingebied achter Darp zijn ook mooie dingen te vinden.’
Koningspinguïns
De fotograaf kan niet zeggen wat het mooiste gebied is dat hij ooit heeft bezocht of wat het mooiste moment was. ‘Als je tussen duizenden koningspinguïns in staat, is dat een immense belevenis, maar als je achter jouw camera een vogeltje precies zo fotografeer als je wilt, dan is dat ook mooi.’ En dan mijmerend: ‘Het leven is te kort om alles te doen wat ik zou willen doen. Je moet iedere dag nemen zoals die is.’
Dan nog even over het Havelterzand. ‘Menigeen weet niet dat er een bijenwolf zit. Dat is een roofbij van twee centimeter groot. Zijn prooi is voornamelijk de honingbij. De bijenwolf maakt een gat in de grond, soms tot wel tachtig centimeter diep en daarin maakt hij zijkamertjes. Daarin legt hij eerst de prooi, daarna een eitje er op. Als dat eitje dan uitkomt, is de prooi voedsel voor de jonge bijen.’ De ogen van Machiel de Vos glimmen over zoveel complexiteit in de natuur, over al die soorten paddenstoelen en korstmossen. ‘Het doet je beseffen dat wij een nietig radertje zijn in deze natuur.’